راه کارهایی برای توسعه پایدار و کاهش فقر و بیکاری در لرستان/ دکتر فاطمه احمدی پور

بزرگترین معضل انسان در طول تاریخ ظلم اقتصادی بوده است که به صورت فقر خود را نمایان می سازد. مسأله فقر با توسعه اقتصادی در تمامی کشورها رابطه ای متقابل دارد. به عبارت دیگر از یک طرف توسعه اقتصادی پایدار برای کاهش دائمی فقر ضروری است. از طرف دیگر کاهش فقر تضمینی برای توسعه اقتصادی پایدار تلقی می شود. بنابراین لازمه رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی کاهش فقر است. بررسی بیکاری در ایران نشان می دهد که استان لرستان در صدر بیکارترین استان های کشور قرار دارد. امروزه بیکاری بیش از پیش به منزله چشمگیرترین نشانه توسعه ناکافی نمایان می شود. اصطلاح توسعه پایدار (sustainable development) که از دهه ۱۹۹۰ بر آن تأکید شده است، جنبه ای از توسعه انسانی و در ارتباط با محیط زیست و نسل های آینده است. هدف توسعه انسانی پرورش قابلیت های انسانی محسوب می شود. توسعه پایدار به عنوان یک فرآیند در حالی که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستی های اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و بویژه کشورهای توسعه یافته را فراهم می آورد و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و بویژه کشورهای در حال توسعه باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: ۱- تلفیق حفاظت و توسعه ۲- تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان ۳- دستیابی به عدالت اجتماعی ۴- خود مختاری ۵- تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی (ویکی پدیا). با توجه به ارکان اصلی توسعه پایدار که همانا توسعه اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفاظت از محیط زیست می باشند، در استان لرستان با توجه به وجود منابع طبیعی غنی و اکوسیستم های بکر و منحصر به فرد، وجود منابع تاریخی و فرهنگی قوم لر و همچنین وجود نیروهای انسانی خلاق، تحصیل کرده و بیکار در منطقه، چنانچه مدیریت درستی صورت گیرد، می تواند منجر به توسعه پایدار در منطقه شود. لازم به ذکر است اگر طرح آمایش سرزمین به همراه ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه به نحو کارشناسانه ای صورت گیرد، می تواند در کنار توسعه به حفاظت از محیط زیست نیز منجر شود. وقتی سخن از توسعه به میان می آید اغلب به صنعتی شدن یک منطقه می اندیشند، اما آیا پتانسیل های منطقه واقعاً جوابگوی صنعتی شدن می باشد؟ آیا عواقب صنعتی شدن یک منطقه مدنظر قرار می گیرد؟ اگر صنعتی در منطقه دایر شود، ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح صورت می گیرد؟ آیا در درازمدت سود این طرح به نفع مردم و محیط زیست منطقه می باشد؟ با توجه به روند توسعه در کشورهای توسعه یافته، اگر بخواهد برنامه ریزی در یک منطقه صورت گیرد، ابتدا باید طرح آمایش سرزمین در سطح کلان صورت گیرد. با توجه به قابلیت های استان لرستان در یک نگاه کلی این استان در زمینه صنعت کشاورزی، دامپروری و توریسم و اکوتوریسم قابلیت بالایی داراست. چنانچه صنعت کشاورزی و دامپروری به صورت مکانیزه و اصولی به همراه حفاظت از سرمایه های آب و خاک و محیط زیست صورت گیرد، می تواند منجر به رشد اقتصادی چشمگیری در منطقه شود. از راه کارهای بهبود وضعیت این صنایع بازاریابی مناسب محصولات، بسته بندی مناسب محصول جهت ورود به بازارهای بین المللی، وجود صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی و دامپروری در منطقه، ترویج کشت های ارگانیک، آبیاری اصولی به همراه مصرف آب کمتر مانند آبیاری قطره ای و بارانی، اسکان دام عشایر، احداث دامپروری های مکانیزه، تصفیه پساب های کشاورزی و دامپروری، بازیافت زائدات به عنوان کود زیستی و…می باشد. همچنین با توجه به وجود اکوسیستم های بکر لرستان، این منطقه می تواند پذیرای صنعت اکوتوریسم و نه طبیعت گردی غیر اصولی و مخرب محیط زیست باشد. برای این صنعت نیز احداث زیرساخت ها به همراه آموزش محیط زیست برای گردشگران و صدور مجوز به میزان متناسب با ظرفیت مناطق طبیعی و حفاظت شده و معرفی منطقه در سطح ملی و بین المللی، پیشنهاد می شود. اما با توجه به غنای فرهنگی و تاریخی منطقه، سایر اشکال گردشگری مثل گردشگری فرهنگی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. نقش گردشگری میراث فرهنگی و رابطه پیچیده آن با محیط زیست طبیعی در کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی و محیط زیست چهانی یونسکو بیان شده است. برای بهبود این صنعت نیز لازم است که موانع فرهنگی حذف و نقاط قوت فرهنگی تقویت شوند. معرفی مناطق باستانی مثل غار کلماکره، غار کوگان؛ پل های باستانی پلدختر، قلعه فلک الافلاک و … در سطح ملی و بین المللی می تواند گردشگران علاقمند به مناطق تاریخی را به سوی منطقه روانه کند. در نهایت برای ایجاد توسعه پایدار در منطقه باید برنامه ریزی بر اساس درک عمیق از طبیعت و جامعه و موجب تأمین بهترین کیقیت زندگی برای مردم محروم لرستان در نسل حاضر و آینده و محیط زیستی سالم و پایدار را فراهم آورد.